O NAS

Aczkolwiek jego korzeni można doszukiwać się już w latach międzywojennych, w okresie działalności w Łodzi Oddziału Wolnej Wszechnicy Polskiej. Tworzenia łódzkiego ośrodka historycznego podjęli się od 1945 r. ludzie wywodzący się z różnych środowisk naukowych, mający za sobą często odmienne doświadczenia. Byli wśród nich zarówno badacze o ustalonej już pozycji w polskim dziejopisarstwie, jak i historycy, którzy przed II wojną dopiero zaczynali swoje kariery naukowe. W 1945 r. do Łodzi przybyli m.in. z Wilna – Stanisław Franciszek Zajączkowski, Henryk Łowmiański, Stefan Krakowski, później via Londyn Jan Adamus; ze Lwowa – Ludwik Kolankowski, Stanisław i Krystyna Śreniowscy; z Warszawy – Marian Henryk Serejski, Bohdan Baranowski, Witold Kula, Czesław Leśniewski; z Poznania – Juliusz Willaume, z Krakowa – Józef Wolski. Istotną rolę w obsadzaniu stanowisk w powstających katedrach i zakładach odgrywali badacze związani przed wojną z OŁ WWP, a skupieni wokół prof. Natalii Gąsiorowskiej-Grabowskiej. Część z nich związała swe losy z Łodzią i UŁ na stałe, dla innych Łódź była tylko przystankiem w dalszej wędrówce.W pierwszych powojennych latach większość odrębnych katedr i zakładów historycznych wchodziła w skład Wydziału Humanistycznego, a tylko niektóre placówki zajmujące się także problematyką historyczną organizacyjnie funkcjonowały w ramach innych wydziałów. Dopiero w 1948 r. z inicjatywą zorganizowania katedr historycznych w Instytut Historyczny wystąpiła prof. Natalia Gąsiorowska-Grabowska. Zespolenie się w Instytut Historyczny uzasadniano przede wszystkim prowadzeniem wspólnej problematyki badawczej oraz ułatwieniem realizowanych zadań dydaktycznych. Akcentowano także większe możliwości poszerzenia kontaktów z innymi ośrodkami historycznymi w kraju i za granicą. Widziano w zespolonym Instytucie poważniejszą szansę na poprawę warunków lokalowych, utworzenie wspólnej biblioteki oraz innych pomocniczych jednostek. Według protokołu Rady Wydziału Humanistycznego z dnia 24 VI 1948 r. akces do Instytutu Historycznego UŁ zgłosiły katedry: Historii Społeczno-Gospodarczej; Historii Polski Średniowiecznej; Historii Starożytności i Średniowiecza; Historii Powszechnej Nowożytnej. Senat UŁ na początku roku akad. 1948/1949 zatwierdził Statut IH, umożliwiając tym samym działanie nowej jednostce naukowo-dydaktycznej. Natomiast dopiero w 1950 r. Ministerstwo Oświaty potwierdziło istnienie IH UŁ. Począwszy od 1948 r. pracami Instytutu Historycznego, jako przewodnicząca (następnie kierownik IH) kierowała N. Gąsiorowska-Grabowska, a od 1952 r. B. Baranowski. Po 1956 r. ostatecznie zaczęto używać nazwy dyrektor Instytutu.

W roku akad. 1949/1950 w Instytucie Historycznym UŁ zatrudnionych było 24 pracowników naukowo-dydaktycznych, w tym 6 profesorów. Sytuacja lokalowa jednostki była niezmiernie trudna. Pracownicy IH korzystali wówczas z 8 pokojów ulokowanych na pierwszym piętrze siedziby Uczelni przy ul. Lindleya 3, a do prowadzenia zajęć dydaktycznych dysponowali tylko 2 salami, dlatego też doraźnie wykorzystywano sale znajdujące się w gestii Rektoratu.

Z początkiem roku akad. 1952/1953 nastąpiły kolejne zmiany administracyjne. W strukturze UŁ zaczął działać nowo powołany Wydział Filozoficzno-Historyczny, a w nim Instytut Historyczny, dzielący się tylko na dwie katedry. Były to: Katedra Historii Polski z zakładami: Historii Gospodarczej i Społecznej, Historii Polski Średniowiecznej i Nowożytnej, Historii Ruchów Społecznych oraz Katedra Historii Powszechnej z zakładami: Historii Społecznej Starożytności i Średniowiecza, Historii Starożytnej, Historii Nowożytnej. Stan taki utrzymał się do okresu przemian społeczno-politycznych w Polsce w 1956 r. Natomiast w 1954 r. poprawiły się warunki lokalowe jednostki, gdyż Instytutowi Historycznemu przekazano większość pomieszczeń w pofabrycznym gmachu przy ul. M. Buczka 27a (obecnie ul. A. Kamińskiego).

Po 1956 r. ograniczenie centralizmu i przynajmniej niewielkie rozszerzenie uprawnień samorządowych znalazło odbicie w nowej, wyraźnie rozbudowanej, strukturze organizacyjnej Instytutu, w którym podstawową komórkę organizacyjną stanowiły katedry. Począwszy od roku akad. 1957/1958 funkcjonowało 6 katedr, a niektóre z nich podzielone zostały na zakłady. Były to: Katedra Historii Polski i Nauk Pomocniczych Historii, Katedra Historii Polski XVI-XVIII w., Katedra Historii Polski XIX-XX w., Katedra Historii Powszechnej Starożytnej i Średniowiecznej, Katedra Historii Średniowiecznej Europy Wschodniej i Katedra Historii Powszechnej Nowożytnej i Najnowszej.

Od roku akad. 1970/1971 narzucono uczelniom nową strukturę organizacyjną, a za podstawową formę organizacyjną uznano instytuty. Na miejsce dotychczasowej nazwy Instytut Historyczny, wprowadzono nową – Instytut Historii UŁ, w którym uruchomiono tylko pięć zakładów. Były nimi: Zakład Historii Powszechnej Starożytnej i Średniowiecznej; Zakład Historii Nowożytnej i Najnowszej; Zakład Historii Polski Średniowiecznej; Zakład Historii Polski Nowożytnej; Zakład Historii Polski Najnowszej. W następnych latach w wyniku wielu zabiegów powołane zostały kolejne jednostki Instytutu: Pracownia Metodyki Nauczania Historii, Zakład Historii Narodów ZSRR, Zakład Nauk Pomocniczych Historii, Zakład Historii Polski Ludowej. Ponadto w latach 80. na krótki okres do struktury Instytutu Historii UŁ włączony został reaktywowany Zakład Historii Sztuki. W ramach IH powołane zakłady posiadały przede wszystkim charakter jednostek dydaktycznych, natomiast działalność naukowa miała być skoncentrowana głównie w ramach zespołów badawczych. Do najwcześniej powołanych zespołów należały: Interdyscyplinarny Zespół Naukowo-Badawczy Struktur i Przemian Wsi Polskiej XIX-XX w.; Interdyscyplinarny Zespół Historii Przemysłu, Centrum Badań nad Pokojem; Interdyscyplinarny Zespół Naukowo-Badawczy „3 Maja w tradycji i kulturze polskiej”. W styczniu 1981 r. Instytut Historii stał się jednym z istotnych miejsc Uczelni, gdzie licznie zgromadzili się studenci Wydziału Filozoficzno-Historycznego, uczestniczący w trwającym blisko miesiąc strajku studenckim, zakończonym podpisaniem w lutym tego roku porozumień łódzkich.

Jednak dopiero w wyniku przemian 1989 r. zdecydowanie uległa zmianie sytuacja w Instytucie Historii. Ograniczony został centralizm, wprowadzono podział na szereg katedr, zakładów i pracowni, którym przywrócono wiele uprawnień. Obecnie poszczególne jednostki organizacyjne (zob. struktura IH) są samodzielnymi pod względem badawczym. W ramach Instytutu Historii, który jest więc federacją katedr, łączy je przede wszystkim wspólna realizacja procesu kształcenia studentów. Funkcje dydaktyczne w IH realizowane są obecnie w ramach studiów stacjonarnych – I stopnia (licencjackich) i II stopnia (magisterskich). Ponadto liczną grupę stanowią studenci 4-letnich Studiów Doktoranckich Wydziału Filozoficzno-Historycznego, MIHSD i IHSD. W Instytucie Historii prowadzone są również studia podyplomowe z historii oraz wiedzy o społeczeństwie. W 2004 r. dzięki zakończonej modernizacji starego gmachu i dobudowaniu do niego nowego skrzydła, pracownicy i studenci Instytutu Historii UŁ uzyskali wreszcie odpowiednie warunki do realizacji procesu dydaktycznego.

W ponad sześćdziesięcioletnim okresie istnienia IH UŁ jego dyrektorami byli następujący profesorowie:

• Natalia Gąsiorowska-Grabowska (1948–1952)

• Bohdan Baranowski (1952–1956)

• Józef Dutkiewicz (1956–1967)

• doc. Leon Tadeusz Błaszczyk (1967–1968)

• Józef Dutkiewicz (1968–1970)

• Stefan Banasiak (1970–1978)

• Bohdan Baranowski (1978–1981)

• Władysław Bortnowski (1981–1983)

• Alina Barszczewska-Krupa (1983–1984)

• Zbigniew Stankiewicz (1984–1990)

• Paweł Samuś (1991–1996)

• Stanisław Marian Zajączkowski (1996–1998)

• Jerzy Grobis (1998–2002)

• Waldemar Ceran (2002–2005)

• Zbigniew Anusik (2005–2008)

• Maria Nartonowicz-Kot (2008–2015)

• Jarosław Kita (2015–2016)

• Dariusz Jeziorny (od 2016)

1) w zakresie badań naukowych zajmuje się problematyką dotyczącą historii powszechnej i polskiej, w tym dziejów politycznych, gospodarczych, mentalności, życia codziennego, wojskowości, regionu i historii kobiet;

2) prowadzi cztery kierunki studiów stacjonarnych:

• historia I i II stopnia
• wojskoznawstwo I i II stopnia
• jeden niestacjonarny, jedyny w Polsce: e-historia, I stopnia, studia z formami e-learningu;

3) specjalizuje się w prowadzeniu studiów podyplomowych dla nauczycieli:

• Nauczanie historii (jako jedyne w Polsce wpisane do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji)
• Nauczanie wiedzy o społeczeństwie (jako jedyne w Polsce wpisane do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji)
• Nowoczesne nauczanie w humanistyce;

4) realizuje, jako jeden z nielicznych instytutów historii w Polsce, projekt Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, dotyczący nowoczesnego kształcenia nauczycieli historii i wiedzy o społeczeństwie, tworząc do tego celu specjalnie wyposażoną pracownię dydaktyczną;

5) posiada, oprócz specjalistycznej biblioteki, unikatowe Archiwum Sybiraków, gromadzące materiały źródłowe na temat losów Polaków;

6) współpracuje z otoczeniem zewnętrznym (instytucje naukowe, samorządowe oraz państwowe, w tym Ministerstwo Spraw Zagranicznych, KW Policji Polskiej, szkoły, muzea);

7) jest otwarty dla wszystkich grup wiekowych: współprowadził Dziecięcy Uniwersytet Ciekawej Historii, uczestniczy w popularyzacji historii w programie Uniwersytet Zawsze Otwarty, współpracuje z Seniorami należącymi do uniwersytetów trzeciego wieku.

8) w minionych latach Instytut Historii pomagał w organizacji projektu Legia Akademicka w ramach Uniwersytetu Łódzkiego.

Sekretariat Instytutu Historii

Katedra Historii Bizancjum

Katedra Historii Średniowiecza

Katedra Historii Nowożytnej

Katedra Historii Polski XIX wieku

Katedra Historii Polski Najnowszej

Katedra Historii Polski i Świata po 1945 roku

Katedra Historii Powszechnej Najnowszej

Katedra Historii Historiografii i Nauk Pomocniczych Historii

Pracownia Dydaktyki i Technologii Informacyjnej

Centrum Badań Żydowskich

Archiwum Sybiraków

Lektorzy

Biblioteka od 30.11.2021 do odwołania będzie czynna w następujących godzinach:
poniedziałek-czwartek: 9.00-15.00
piątek: 9.00-14.00

Od 4.10.2021 r. Biblioteka IH otwiera się w nowych godzinach.

Z uwagi na panującą pandemię będą obowiązywać zasady opierające się na bezpieczeństwie Państwa i naszym. Prosimy o zapoznawanie się z ogłoszeniami podczas pobytu w bibliotece.

• Na terenie biblioteki czytelnik musi być zaopatrzony w maseczkę (obowiązkowo zakryty nos i usta).
• Prosimy o zachowywanie bezpiecznej odległości.
• W trosce o Państwa zdrowie i bezpieczeństwo w bibliotece mogą przebywać jedynie osoby wypożyczające bądź zwracające książki, jak również korzystające z katalogów a w czytelni jedynie osoby korzystające z księgozbioru.
• Utrzymujemy nadal możliwość telefonicznego bądź mailowego przedłużania terminu wypożyczenia książek.

REJESTRACJA NOWYCH CZYTELNIKÓW
1. Konto biblioteczne można aktywować osobiście w Bibliotece UŁ lub w Bibliotece Humanistycznej, przestrzegając zaleceń służb sanitarnych.

2. Możliwe jest założenie konta bibliotecznego online, umożliwiającego korzystanie ze zbiorów BUŁ i bibliotek wydziałowych. W tym celu należy wysłać mail na adres: bul.wm@lib.uni.lodz.pl z poczty elektronicznej studenckiej lub służbowej założonej w domenie UŁ. W odpowiedzi zostaną przesłane niezbędne informacje i instrukcje. Aby móc korzystać z książkomatu BUŁ, należy dokonać autoryzacji karty bibliotecznej/legitymacji studenckiej w BUŁ.

Regulamin biblioteki IH

Godziny otwarcia:
poniedziałek 9.00-15.00
wtorek 9.00-17.00
środa-czwartek 9.00-15.00
piątek 9.00-14.00
soboty nieczynna

Kontakt:

Biblioteka
Instytutu Historii
ul. Kamińskiego 27a
90-219 Łódź

Email: bibliotekaih@uni.lodz.pl

Kierownik:
mgr Anna Arkuszewska
Telefon: 42 635 61 75
Email: anna.arkuszewska@uni.lodz.pl

Wypożyczalnia:  
mgr Anna Chruściel
mgr Agnieszka Górecka
Telefon: 42 635 61 76

Pracownia czasopism:
mgr Małgorzata Tazbir
Telefon: 42 635 61 97
Email: malgorzata.tazbir@uni.lodz.pl

Biblioteka Instytutu Historii UŁ została utworzona w 1948 roku. W momencie rozpoczęcia działalności jej księgozbiór liczył 6751 woluminów książek i 380 woluminów czasopism. Rozwijała się wraz z Instytutem, pozyskując nowe pozycje drogą zakupów, darowizn oraz przejmowania księgozbiorów likwidowanych placówek.

W Bibliotece Instytutu Historii UŁ zatrudnionych jest pięciu wykwalifikowanych pracowników: jeden kustosz dyplomowany, dwóch kustoszy, dwóch starszych bibliotekarzy.

Od 2007 roku Biblioteka uczestniczyła w systemie katalogowania HORIZON.

W 2010 roku, zgodnie z zarządzeniem Rektora UŁ z dniem 1 października, nastąpiło włączenie zbiorów likwidowanej Biblioteki Katedry Historii Sztuki UŁ do Biblioteki Instytutu Historii UŁ.

Od września 2012 roku uczestniczy w systemie katalogowania SYMPHONIA. Obecnie w tej bazie znajdują się wszystkie egzemplarze zakupione do BIH w latach 50. do lat współczesnych. Widoczne są one w katalogu on-line www.lib.uni.lodz.pl. Sygnatury Biblioteki Instytutu Historii należy szukać przy zapisie bibliograficznym egzemplarza w pozycji „inne lokalizacje”. Prace nad uzupełnieniem katalogu trwają (obecnie wprowadzono 60% księgozbioru BIH do bazy online).

W 2016 roku, zgodnie z Zarządzeniem nr 137 Rektora UŁ i powołaniem w/w zarządzeniem Biblioteki Humanistycznej UŁ na Wydziale Filozoficzno-Historycznym, księgozbiór Katedry Historii Sztuki został przeniesiony do nowo powstałej biblioteki.

W październiku 2016 r. biblioteka przystąpiła do modułu wypożyczania online.

Aktualne zbiory biblioteki Instytutu Historii

• 71 156 voluminów książek,
• 2 425 jednostek zbiorów specjalnych
• 868 tytułów czasopism (w 17 290 voluminach)

co łącznie stanowi księgozbiór liczący 90 871 voluminów (stan na 31. 12. 2021 r.).

Z księgozbioru podstawowego druków zwartych na szczególną uwagę zasługują wydawnictwa określane mianem cymeliów, których biblioteka posiada około 15 000 voluminów (w tym wydawnictwa wydane do 1945 roku).

Wśród starodruków znajdują się takie, które uznaje się za „białe kruki” na polskim i międzynarodowym rynku wydawniczym. Należą do nich:

• Zielnik Sz. Syreniusza, datowany na 1613 rok, wydany w Krakowie;
• Ziemiańska generalna oekonomika J. K. Haura, wydana w Krakowie w 1679 roku;
• Zabawki oratorskie F. Bohomolca, wydane w Wilnie w 1786 roku;
• Codex Civius pro Galicia Orientali, wydany w Wiedniu w 1797 roku.

Biblioteka IH może również pochwalić się dużą liczbą pozycji XIX-wiecznych, zarówno polskich, jak i zagranicznych (głównie w języku francuskim i niemieckim). Na uwagę zasługują także czasopisma z tego okresu, chociażby „Dziennik Praw Księstwa Warszawskiego” czy „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”. Część druków trudno dostępnych – a koniecznych w pracach badawczych – zebrano w zbiorze mikrofilmów (465 rolek).

Bardzo interesujący jest również biblioteczny zbiór kartograficzny (1 348 jednostek), w którego skład wchodzą mapy, plany i atlasy. Pod względem tematycznym, oprócz map historycznych, których jest najwięcej, w zbiorze znajdują się mapy geograficzne, topograficzne, przeglądowe, gospodarcze, komunikacyjne i turystyczne.

Studenci zainteresowani historią sztuki z pewnością nie przejdą obojętnie obok zasobów ikonograficznych, gdzie zgromadzono 529 albumów i tek z reprodukcjami.

Biblioteka dysponuje czytelnią dla 36 osób korzystających oraz 12 dodatkowymi miejscami w pomieszczeniu przeznaczonym do głośnego czytania.